ခ်ားစ္ဒါဝင္ မည္သူနည္း

ငယ္ဘဝ

ခ်ားစ္ ေရာဘတ္ ဒါဝင္ (Charles Robert Darwin) ကို ၁၈ဝ၉ခုႏွစ္ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၁၂ရက္တြင္ ဖခင္ ေရာဘတ္ ဒါဝင္ (Robert Darwin) ႏွင့္ မိခင္ ဆူဆန္နာဒါဝင္ (Susannah Darwin) တို႔မွ ႐ွေရာ့စ႐ႈိင္းယား (Shropshire) နယ္၊ အဂၤလန္ႏိုင္ငံတြင္ ေမြးဖြားသည္။ သူအသက္ ႐ွစ္ႏွစ္၌မိခင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ႐ွ႐ူးဘယ္ရီၿမိဳ႕တြင္ ေက်ာင္းထားေသာ္လည္း စာအေတာ္ႀကီး မဟုတ္ပဲ အလယ္အလတ္အတန္း ေက်ာင္းသားေလးသာ ျဖစ္ခဲ့သည္။

ပံု - ခ်ားစ္ဒါဝင္

ဆရာဝန္မ်ိဳး႐ိုးျဖစ္ၿပီး ခ်မ္းသာႂကြယ္ဝသည့္အေလ်ာက္၊ ခ်ားစ္ဒါဝင္ကို ေဆးပညာ သင္ၾကားရန္ အက္ဒင္ဘာရာ တကၠသိုလ္သို႔ ပို႔ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ထိုေခတ္က ေသြးသံရဲရဲ ခြဲစိတ္ကုသမႈမ်ားကို ေၾကာက္႐ြံ႕သျဖင့္ ဆက္မတက္ျဖစ္ေပ။ သို႔ႏွင့္ပင္ ဖခင္ႏွင့္ သေဘာမတိုက္ဆိုင္ေသာ္လည္း သဘာဝသမိုင္းေၾကာင္းကို ေလ့လာရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္မူ ကိမ္းဘရစ္၌ ဘုန္းေတာ္ႀကီးတစ္ဦးျဖစ္ရန္ ဆက္လက္ ပညာသင္ၾကားခဲ့သည္။ ပိုးေတာင္မာေလးမ်ားကို စုေဆာင္းေလ့လာျခင္းျဖင့္ သဘာဝကို ျမတ္ႏိုးစိတ္ေလးအား ဆက္လက္ေမြးျမဴခဲ့ေပသည္။ သူ၏ဆရာ ဟန္စလို (John Steven Henslow) က ဒါဝင္ကို သဘာဝတၳပညာ႐ွင္အျဖစ္ ဘုရင့္သေဘၤာ ဘီဂယ္ (HMS Beagle) ႏွင့္အတူ ကမာၻပတ္ခရီးလိုက္ပါသြားရန္ တိုက္တြန္းခဲ့သည္။ အထူးသျဖင့္ သေဘၤာကက္ပတိန္ ေရာဘတ္ ဖစ္ဇ႐ိုင္း (Robert FitzRoy) အေနျဖင့္ ညစာအတူစားရင္ စကားလက္ဆံုေျပာရန္ ရင္းႏွီးသည့္ ပညာတတ္တစ္ေယာက္ ေမွ်ာ္လင့္ေနျခင္းျဖစ္သည္။

ပံု - ဘီဂယ္သေဘၤာ

ဒါဝင္၏ ဘီဂယ္သေဘၤာခရီးစဥ္

ကမာၻပတ္ၿပီး ပထဝီဝင္ေလ့လာရန္ ရည္႐ြယ္ခ်က္ျဖင့္ ဘီဂယ္ သေဘၤာခရီးစဥ္ကို ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေတာင္အေမရိကႏွင့္ ၎ကမ္းလြန္ပင္လယ္ျပင္ရွိ ဂါလာပါးဂို႔စ္ ကၽြန္းစုမ်ားသည္ ဒါဝင္အမ်ားဆံုး ေလ့လာခဲ့သည့္ ေနရာမ်ားျဖစ္သည္။ သူစိတ္ဝင္စားသည့္ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္း၊ ပန္းမာန္တိရစာၦန္မ်ားကို ႐ွာေဖြစုေဆာင္းခဲ့သည္။ ခ်ားစ္လိုင္ယယ္ (Charles Lyell) ႏွင့္ ေတာမတ္ ေမာလသတ္စ္ (Thomas Malthus) တို႔၏ စာအုပ္မ်ားကို ဖတ္႐ႈခဲ့ျခင္းသည္ ၎ ေနာင္တခ်ိန္တြင္ ထုတ္ေဖာ္မည့္ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမႈ သီအုိရီ အယူအဆမ်ားကို မ်ားစြာ လႊမ္းမိုးခဲ့သည္။
 ဘုရင့္သေဘၤာဘီဂယ္သည္ ၁၈၃၁ခုႏွစ္၌ အတၱလန္တိတ္ သမုဒၵရာကို ျဖတ္သန္းကာ အဂၤလန္မွ ေတာင္အေမရိကတိုက္သို႔  ဦးတည္ထြက္ခြာ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေတာင္အေမရိကတိုက္ ကမ္း႐ိုးတန္းတစ္ေလွ်ာက္ကို ေလ့လာခဲ့ၿပီး ၾသစေၾတးလ်ႏွင့္ နယူးဇီလန္သို႔လည္း ကမ္းကပ္ေလ့လာခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ အာဖရိကတိုက္ ကိပ္ေတာင္း (Cape Town) ၿမိဳ႕မွတဆင့္ ဘရာဇီးမွ ဘာဟီယာ (Bahia) ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္႐ွိသည္။ ၎သည္ ပထမဆံုး ကမ္းကပ္ခဲ့သည့္ ေတာင္အေမရိကမွ ၿမိဳ႕ျဖစ္သည္။ ထို႔ေနာက္ အတၱလန္တိတ္ သမုဒၵရာကို လာလမ္းအတိုင္း ျပန္လာခဲ့ၿပီး အဂၤလန္သို႔ ၁၈၃၆ခုႏွစ္တြင္ ေရာက္႐ွိသည္။ သို႔ျဖစ္၍ ခရီးစဥ္သည္ ငါးႏွစ္ၾကာျမင့္သည့္ ကမာၻပတ္ခရီးျဖစ္သည္။

ပံု - ဘီဂယ္သေဘၤာ၏ ကမာၻပတ္ခရီးလမ္းေၾကာင္း

၁၈၃၂ခုႏွစ္ ဇန္နဝါရီလ၁၆ရက္ေန႔ တြင္ အာဖရိကတိုက္ အေနာက္ဖက္ကမ္းလြန္မွ ကိပ္ဗာဒီကၽြန္းစုသို႔ ေရာက္႐ွိခဲ့သည္။ ဆန္တီယာဂိုကၽြန္း (Santiago Island) ႐ွိ ေပၚတိုပရာယာ (Porto Praya) ၿမိဳ႕ေလး၌ ဆိုက္ကပ္ခဲ့သည္။ ဆန္တီယာဂိုကၽြန္း၌ ဒါဝင္သည္ ၎၏ ပထမဆံုး အထူးအဆန္းမ်ား ေတြ႔႐ွိခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ေပၚတိုပရာယာ ၿမိဳ႕၏ ကမ္းေျခတစ္ေလွ်ာက္၌ ကမ္းပါးတစ္ခု႐ွိသည္။ ကမ္းပါးနံရံတြင္ အျဖဴေရာင္ ခ႐ုခြံေလးမ်ားျဖင့္ ဖြဲ႔စည္းထားသည့္ ေရျပင္ညီအလႊာေလး တစ္ခု႐ွိသည္။ ၎အလႊာသည္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္မွ ေလးဆယ့္ငါးေပ ျမင့္ေနျခင္းေၾကာင့္ ခ်ားစ္ဒါဝင္အတြက္ စဥ္းစားစရာ ျဖစ္ေစခဲ့သည္။

ပံု - အတၱလန္တိမ္ သမုဒၵရာထဲမွ ဆန္တီယာဂိုကၽြန္း႐ွိ Porto Praya ၿမိဳ႕။

တခ်ိန္တုန္းက ၎ခ႐ုခြံအလႊာသည္ ပင္လယ္ေအာက္ထဲ၌သာ ႐ွိရမည္မွာ ထင္႐ွားလွသည္။ သို႔ေသာ္ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ၄၅ေပသို႔ မည္သို႔ ေရာက္႐ွိေနသနည္း ဟုသည္ စဥ္းစားစရာျဖစ္သည္။ ငလ်င္ကို သာဓကျပဳႏိုင္သည့္ ကပ္ဆိုးဆန္ဆန္ ေျမပထဝီအားႀကီးမ်ားေၾကာင့္ ေရျပင္ညီအေနအထား ပ်က္ယြင္းႏိုင္သည္ျဖစ္ရာ၊ တျဖည္းျဖည္းခ်င္း ျမင့္တက္ေစသည့္ ေျမပထဝီအားမ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္ႏိုင္မည္ဟု ဒါဝင္က ဆင္ျခင္မိသည္။ ဘူမိေဗဒပညာ႐ွင္ ခ်ားစ္လိုင္ယယ္ (Charles Lyell) ၏ အယူအဆမ်ားကိုလည္း ဤခ႐ုခြံအလႊာက သက္ေသအေထာက္အထား ေပးေနသည္ဟု ထင္ျမင္ခဲ့သည္။ လိုင္ယယ္သည္လည္း အလြန္ ၾကာေညာင္းသည့္ အခ်ိန္ကာလအတြင္း ကမာၻႀကီးသည္ တျဖည္းျဖည္း ေျပာင္းလဲေနသည္ဟု ယူဆထားသည္။ ဤေတြ႔႐ွိခ်က္ေၾကာင့္ ဒါဝင္သည္ ကမာၻတိုက္ႀကီးမ်ား ျမင့္တက္ျခင္းႏွင့္ သမုဒၵရာၾကမ္းျပင္မ်ား နစ္ျမဳပ္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ၎၏ကိုယ္ပိုင္အယူအဆမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ဖူးသည္။ (သို႔ေသာ္ ယေန႔ေခတ္ ဘူမိေဗဒ႐ႈေထာင့္ႏွင့္ မ်ားစြာ ကိုက္ညီမႈမ႐ွိပါ)

ဧၿပီလ ၃ရက္ေန႔တြင္ ဘီဂယ္သေဘၤာသည္ ဘရာဇီး႐ွိ ရီယို ဒီ ဂ်ေနး႐ိုး (Rio de Janeiro) ၿမိဳ႕သို႔ ေရာက္႐ွိသည္။ ၈ရက္ေန႔၌ ေဒသခံ အဂၤလိပ္ကုန္သည္တစ္ဦးႏွင့္ အျခားအေပါင္းအပါ ငါးဦးႏွင့္ အပူပိုင္းမိုးသစ္ေတာထဲ ေလ့လာေရး ခရီးထြက္ခဲ့ေသးသည္။ ၿမိဳ႕မွ ကုန္းတြင္းဖက္ မိုင္၁ဝဝခန္႔ ေလ့လာခဲ့ၾကသည္။ ခရီးတေလွ်ာက္ ေတာထဲမွ ႐ြာငယ္ေလးမ်ားကို ျဖတ္သန္းသြားၾကရသည္။ ႐ြာတစ္ခုတြင္ ၎တို႔ကို ေကာင္းစြာ ဧည့္ခံတည္ခင္း ေကၽြးေမြးခဲ့ၾကသည္။ ၎ေတာလမ္းခရီး၌ အပင္၊ အင္းဆက္ႏွင့္ တိရစာၦန္ နမူနာမ်ားစြာ စုေဆာင္းႏိုင္ခဲ့သည္။ ၾသဂုတ္လထဲတြင္ သူ၏ ပထမဆံုး နမူနာပစၥည္းမ်ားကို အဂၤလန္သို႔ ျပန္ပို႔ခဲ့သည္။ ေက်ာက္တံုးနမူနာ၊ အပူပိုင္းသစ္ေတာ အပင္မ်ား၊ ပိုးေတာင္မာ နမူနာမ်ား၊ အဏၰဝါသတၱဝါႏွင့္ ေတာတြင္း တိရစာၦန္မ်ား ပါဝင္သည္။

ပံု - ရီယိုဒီဂ်ေနး႐ိုး

မတ္လ၁ရက္ေန႔တြင္ ဘီဂယ္သေဘၤာ သည္ ေတာင္အေမရိကတိုက္ အေ႐ွ႕ဖက္ကမ္း႐ိုးတန္း၏ ေတာင္ပိုင္း႐ွိ ေဖာ္လကန္ကၽြန္းစုသို႔ ေရာက္႐ွိလာသည္။ ဒါဝင္သည္ ဤကၽြန္းစု၌ ကမ္းတက္ၿပီး ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းမ်ား ႐ွာေဖြၾကည့္ေသးသည္။ ထိုကၽြန္းစုတြင္ ေတြ႔ရေသာ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းမ်ားသည္ ေတာင္အေမရိကတိုက္႐ွိ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းမ်ားႏွင့္ မည္မွ်ကြာျခားေနေၾကာင္း ေတြ႔႐ွိသတိျပဳမိခဲ့သည္။ ကၽြန္းစု၌ ေနေနစဥ္ ကာလအတြင္ သူေကာက္ယူခဲ့သည့္ နမူနာ ႐ုပ္ႂကြင္း၊ အပင္ႏွင့္ တိရစာၦန္ မ်ားကို ႏႈိင္းယွဥ္ေလ့လာခဲ့ေသးသည္။ ဤသို႔ ပထဝီအေနအထားမ်ားႏွင့္ ႐ုပ္ႂကြင္းမ်ား၏ ျပန္႔ႏွံ႔ပံုကို ေလ့လာခဲ့ျခင္းမ်ားက ၎၏ သက္႐ွိပ်ံႏွံ႔မႈ အျမင္မ်ားကို လႊမ္းမိုးမည္ျဖစ္သည္။ ယေန႔အခါ ဇီဝပထဝီဝင္ (Biogeography) ဟု ေခၚတြင္သည့္ ပညာရပ္တစ္ခုအျဖစ္ ထြန္းကားလာၿပီ ျဖစ္သည္။

ပံု - ေဖာ္လကန္ကၽြန္းမ်ား

ဘီဂယ္သည္ ေနာက္ထပ္ လေပါင္းမ်ားစြာၾကာေအာင္ အာဂ်င္တီးနား၌ ဆက္လက္႐ွိေနခဲ့သည္ျဖစ္ရာ ဒါဝင္အေနျဖင့္ ေလ့လာေရးခရီးသြားေရာက္ရန္ အခြင့္အေရး ပိုရ႐ွိခဲ့သည္။ ပြန္တာ အယ္လတာ (Punta Alta) ကမ္းေျခတြင္ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းမ်ား ႐ွာေဖြေနစဥ္ စိတ္ဝင္စားစရာ တစ္ခု ေတြ႔႐ွိခဲ့သည္။ အလြန္ႀကီးမားသည့္ တိရစာၦန္ႀကီး တစ္ေကာင္၏ ႐ုပ္ႂကြင္းအျပည့္အစံု ျဖစ္သည္။ ပို၍အံ့အားသင့္ေစသည္မွာ ကမ္းပါးနံရံတြင္ တည္႐ွိေနသည့္ ၎ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္း၏ အေပၚ၌ ဆန္တီယာဂိုကၽြန္း သို႔ေရာက္စဥ္က ေတြ႔ခဲ့ရသည့္ အျဖဴေရာင္ ခ႐ုခြံ ေက်ာက္လႊာတစ္ခုကို ေတြ႔လိုက္ရျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤေတြ႔႐ွိခ်က္က ဒါဝင္အတြက္ စဥ္းစားစရာ ျဖစ္ေနသည္။  ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းသက္႐ွိမ်ားသည္ မ်က္ေမွာက္ေခတ္ သက္႐ွိမ်ားႏွင့္ လံုးဝမတူသည့္ မ်ိဳးႏြယ္မ်ား ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ ႐ုပ္ႂကြင္းမွတ္တမ္းသည္ ယေန႔ေခတ္သက္႐ွိ အားလံုးေပါင္းထက္ ပိုမိုႂကြယ္ဝေၾကာင္း အေျခခံအယူအဆမ်ားကို စတင္ေတြးဆခဲ့မည္ ျဖစ္သည္။ ၎တိရစာၦန္ႀကီးတို႔၏ ပတ္ဝန္းက်င္ေျပာင္းလဲ၍ မ်ိဳးျပဳန္း၏ေလာ ဆိုသည္မွာလည္း ေတြးစရာပင္။ ခ႐ုခြံေက်ာက္လႊာႏွင့္ ကုန္းတိရစာၦန္႐ုပ္ႂကြင္းကို အထက္ေအာက္ ေတြ႔ျမင္ရျခင္းေၾကာင့္ ကမာၻ႔တိုက္ႀကီးမ်ားႏွင့္ သမုဒၵရာမ်ားသည္ ကၽြႏ္ုပ္တို႔ ထင္ထားသည္ထက္ ပို၍လႈပ္႐ွားေျပာင္းလဲေနႏိုင္ေၾကာင္း သဲလြန္စတရပ္ပင္ ျဖစ္သည္။
 

စက္တင္ဘာလ၌မူ ဒါဝင္သည္ အာဂ်င္တီးနား၏ ၿမိဳ႕ေတာ္ျဖစ္သည့္ ဘူအန္ႏိုစ္ အိုင္းရစ္ (Buenos Aires) ဖက္သို႔ ဦးတည္၍ ကုန္းတြင္းပိုင္း ေလ့လာေရးခရီး ထြက္ခဲ့သည္။ ကမ္းစပ္သဲျပင္တြင္ နစ္ျမဳပ္ေနသည့္ ႐ုပ္ႂကြင္းမ်ားစြာ ေတြ႔႐ွိခဲ့ေသးသည္။ မီဂါသီရီယမ္ေခၚသည့္ ေ႐ွးဦး ဆေလာ့ဝက္ဝံႀကီး တစ္ေကာင္၏ ဦးေခါင္းခြံ၊ ဂလိုင္ပတိုဒြန္႔ေခၚေသာ လိပ္ကဲ့သို႔ အခြံမာပါ႐ွိသည့္ ေ႐ွးဦး ႏို႔တိုက္သတၱဝါႀကီး၏ အခြံ၊ ျမင္းႏွင္တူေသာ တိရစာၦန္တစ္မ်ိဳး၏ သြား႐ုပ္ႂကြင္း စသည္ျဖင့္ ေတြ႔႐ွိခဲ့သည္။ တိရစာၦန္ႀကီးမ်ား ေနထိုင္ခဲ့သည့္ အာဂ်င္တီးနားသည္ ယခုအခါ ျမက္ခင္းလြင္ျပင္မ်ားသာ ႐ွိေပသည္။ သို႔ျဖစ္ရာ ၎တို႔ေနထိုင္ခဲ့စဥ္က ယခုထက္ ပိုမိုစိမ္းလန္းစိုေျပသည့္ သစ္ေတာမ်ား ျဖစ္ႏိုင္သည္ဟု ယူဆခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ အစာေရစာ ႐ွားပါးသည့္ေဒသ၌ ေနထိုင္ေသာ ယေန႔ေခတ္ အာဖရိကဆင္ကဲ့သို႔ တိရစာၦန္မ်ားကို ေထာက္ခ်င့္၍ တိရစာၦန္ အ႐ြယ္အစားႏွင့္ သစ္ေတာေပါက္ေရာက္မႈသည္ မ်ားစြာ မဆက္စပ္ေၾကာင္း ဆင္ျခင္မိခဲ့သည္။ သို႔တိုင္ေအာင္ပင္ ၎တိရစာၦန္မ်ားစြာသည္ အဘယ္ေၾကာင့္ မ်ိဳးျပဳန္းသြားသနည္း ဟူသည့္ ေမးခြန္းကား မေျဖ႐ွင္းႏိုင္ေသးေပ။ မ်ိဳးျပဳန္းသည့္ တိရစာၦန္မ်ားသည္ ယေန႔ေခတ္ တိရစာၦန္မ်ားေလာကနီးပါး ႐ွိမည္ဟု သူခန္႔မွန္းသည္။ သို႔မဟုတ္ သူထင္ထားသည္ထက္ ပိုပါက၊ ယေန႔ေခတ္ တိရစာၦန္မ်ား ထက္ပိုမ်ားေနႏိုင္ေကာင္းသည္ကို နားလည္လာသည္။ ယေန႔ေခတ္ တိရစာၦန္မ်ားသည္ မ်ားစြာေသာ တိရစာၦန္မ်ားအနက္ ကံေကာင္း၍ ႂကြင္းက်န္ရစ္ေသာ အနည္းစု တိရစာၦန္မ်ား ျဖစ္ႏိုင္သည္ဟု မွန္းဆခဲ့သည္။ ႏိုဝင္ဘာလတြင္ နီဂ႐ိုျမစ္ (Rio Negro) တေလွ်ာက္ ေလ့လာခဲ့ရင္း ေတာက္ဆုိဒြန္ (Toxodon) ေခၚသည့္ တိရစာၦန္ႀကီး၏ ႐ုပ္ႂကြင္းကို ၁၈ ပန္႔စ္ ေပး၍ ဝယ္ယူခဲ့သည္။ ၎တိရစာၦန္ကို အဂၤလန္မွ သဘာဝတၳပညာ႐ွင္ ရစ္ခ်တ္ အိုဝင္ (Richard Owen) ေလ့လာရန္ ေပးပို႔ခဲ့သည္။

ပံု - Buenos Aires မွ ရ႐ွိသည့္ Toxodon တိရစာၦန္ႀကီး၏ ရုပ္ႂကြင္း

၁၈၃၄ခုႏွစ္တြင္မူ အာဂ်င္တီးနားေတာင္ဖက္ အစြန္းပိုင္းမွ ဖ်ဴေယဂိုကၽြန္းစုမ်ားႏွင့္ ဆန္တာခ႐ူဇိုျမစ္ (Rio Santa Cruzo) တို႔ကို ေလ့လာတိုင္းတာခဲ့ၾကသည္။ ေဖာ္လကန္ကၽြန္းသို႔ ဒုတိယအႀကိမ္ သြားေရာက္ခဲ့ၾကသည္။ ဇြန္လတြင္မွ ေတာင္အေမရိကတိုက္ အေနာက္ဖက္ကမ္း႐ိုးတန္း သို႔ ဆက္လက္ ႐ြက္လႊင့္ခဲ့ၾကသည္။ ၾသဂုတ္လႏွင့္ စက္တင္ဘာလမ်ားတြင္ အင္းဒီးေတာင္တန္းေပၚ ပထမဆံုး ေတာင္တက္ခရီးသြားခဲ့သည္။

ပံု - ဆန္တီေယဂို ဒီ ခ်ီလီ မွ ျမင္ရမည့္ အင္းဒီးစ္ေတာင္တန္းမ်ား

သို႔ေသာ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္မူ ကပၸတိန္သည္ ရာထူးမွ ႏႈတ္ထြက္လုနီးပါး ေျခကုန္လက္ပန္း က်လ်က္႐ွိခဲ့သည္။ အျခားသူကို ရာထူးလႊဲေျပာင္းရန္ ႀကိဳးစားေသာ္လည္း အက်ိဳးမထူးေသာေၾကာင့္ ႏႈတ္မထြက္ပဲ ေနရသည္။ သေဘၤာအဖြဲ႔ကို ျပန္လည္အုပ္ခ်ဳပ္၍ ခ်ီလိုကၽြန္းသို႔ ေျမတိုင္းေလ့လာေရး ထြက္ရျပန္သည္။ ၁၈၃၅ခုႏွစ္ ဦးပိုင္းတြင္ ဘီဂယ္သေဘၤာသည္ ယေန႔ခ်ီလီႏိုင္ငံ၊ ဘယ္လဒီးဗီးယားၿမိဳ႕သို႔(Valdivia) သို႔ေရာက္ေနခဲ့သည္။ ထိုကာလအတြင္း ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂ဝရက္ေန႔၌ ငလ်င္ႀကီး တစ္ခု လႈပ္ခတ္ခဲ့သည္။ ငလ်င္ျပင္းထန္သျဖင့္ ၿမိဳ႕႐ွိ အေဆာက္အဦအမ်ားစု လဲၿပိဳကုန္သည္။

သို႔ႏွင့္ ကြန္ဆက္႐ႊန္း (Concepción) ၿမိဳ႕သို႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းခဲ့သည္။ ၿမိဳ႕အနီး႐ွိ ကၽြန္းတစ္ခုတြင္ သြားေရာက္ ေလ့လာခဲ့စဥ္ လတ္တေလာ ငလ်င္ေၾကာင့္ ပင္လယ္ၾကမ္းျပင္ေနရာအခ်ိဳ႕ ႂကြတက္လာၿပီး အသစ္စက္စက္ ကုန္းေျမျဖစ္ေနေၾကာင္း ေတြ႔႐ွိခဲ့သည္။ ကၽြန္း၏ ကမ္းပါးနံရံ႐ွိ ခရုခြံေက်ာက္လႊာမ်ားစြာကို အဆင့္ဆင့္ ေတြ႔ရွိရသည္။ ၎ေတြ႔ရွိခ်က္မ်ားသည္ ဒါဝင္အတြက္ စိတ္လႈပ္႐ွားဖြယ္ေကာင္းေပသည္။ အင္းဒီးစ္ေတာင္တန္းႀကီးသည္ သမုဒၵရာထဲမွ တျဖည္းျဖည္း ႂကြတက္လာေနသည္ဟူေသာ ခ်ားစ္လိုင္ယယ္၏ သီအိုရီအတြက္ အေထာက္အထားႀကီး တစ္ခုျဖစ္ေနျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဤသို႔ဆိုလွ်င္ ကမာၻၿဂိဳဟ္သည္ အလြန္အမင္း သက္တမ္းၾကာျမင့္ေကာင္း၏ဟု ဒါဝင္သည္ ယခင္ကထက္ ပို၍ခိုင္မာစြာ လက္ခံယူဆခဲ့သည္။

ပံု - ကြန္ဆက္႐ႊန္းႏွင့္ အနီးနား႐ွိ ပထဝီအေနအထား။

ပံု - ငလ်င္ေၾကာင့္ျဖစ္ရေသာ ကြန္ဆက္႐ႊန္း ဘုရားေက်ာင္း အပ်က္အစီးမ်ား

 ဒါဝင္အတြက္ ဝမ္းသာစရာအေနျဖင့္ မတ္လတြင္ ဒုတိယအႀကိမ္ အင္းဒီးစ္ေတာင္တက္ခရီး ထြက္ခြင့္ရခဲ့သည္။ ေတာင္မ်ားကို ပင္လယ္ေအာက္ ေခ်ာ္ျပင္မ်ားျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားေၾကာင္း ေတြ႔႐ွိခဲ့သည္။ ဤပင္လယ္ေအာက္ေခ်ာ္ျပင္မ်ားသည္ ယခုအခါ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာျပင္အထက္ ေပ၆ဝဝဝေက်ာ္ ေရာက္႐ွိေနၿပီး ကမ္းေျခမွ မိုင္၇ဝဝ ေဝးေပသည္။ ကြန္ဆက္႐ႊန္းသို႔ ေရာက္စဥ္က ဒါဝင္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည့္ ေကာက္ခ်က္မ်ား မွန္သည္ဟု ဆိုရမည္ပင္။ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းသစ္ပင္ ၁၁ပင္ကိုလည္း ေတြ႔႐ွိရသည္။ လံုးပတ္ ၃-၅ေပ႐ွိသည့္ သစ္ငုတ္မ်ားျဖစ္ကာ ထင္း႐ႈးအႏြယ္မ်ားျဖစ္ၾကသည္။ ပို၍စိတ္႐ႈပ္စရာ ေကာင္းသည္မွာ အဆိုပါေနရာ၌ပင္ ေက်ာက္ျဖစ္႐ုပ္ႂကြင္းနီးပါး အသြင္ေျပာင္းေနေသာ ေက်ာက္သစ္ပင္ (Petrified Wood) မ်ားကိုလည္း ေတြ႔ရသည္။ ေက်ာက္သစ္ပင္သည္ ေရေအာက္၌ ကာလၾကာ႐ွည္နစ္ျမဳပ္ေနမွသာ ျဖစ္ႏိုင္ေလရာ  ဤေဒသသည္ မည္မွ်ၾကာေအာင္ ကုန္းေပၚတြင္ ႐ွိၿပီး ေနာက္ထပ္ တဖန္ မည္မွ်ၾကာေအာင္ သမုဒၵရာေအာက္တြင္ ႐ွိေနခဲ့မည္နည္း ဟူ၍ မစဥ္းစားပဲ မေနႏုိင္ေအာင္ပင္ ျဖစ္သည္။ ေသခ်ာသည္ကား ကမာၻ႔ေနရာအသီးသီးမွ အခ်ိန္အလြန္ၾကာျမင့္သည့္ သဘာဝျဖစ္စဥ္မ်ားကို အမ်ိဳးမ်ိဳး ပံုထပ္ေတြ႔႐ွိေနရျခင္းေၾကာင့္ ကမာၻသည္ သူတို႔ေခတ္က ထင္ထားသည္ထက္ မ်ားစြာ သက္တမ္း ႐ွိေနမည္ျဖစ္သည္။ ဧၿပီလကုန္မွ ဇူလိုင္လဆန္းအထိ ဒါဝင္သည္ ကပၸတိန္၏အဖြဲ႔ႏွင့္အတူ သူ၏ တတိယအႀကိမ္ေျမာက္ အင္းဒီးစ္ေတာင္ ေလ့လာေရးခရီးမ်ား သြားခဲ့ေသးသည္။

၁၈၃၅ စက္တင္ဘာလဦးပိုင္း၌မူ ဘီဂယ္သည္ ေျမတိုင္းေလ့လာမႈမ်ားကို အၿပီးသတ္၍ ပစိဖိတ္သမုဒၵရာသို႔ ဆက္လက္႐ြက္လႊင့္လာခဲ့သည္။ ၎တို႔ ဦးတည္လာသည္ကား ပစိဖိတ္သမုဒၵရာအလယ္မွ ဂါလာပါးဂို႔စ္ကၽြန္းစုျဖစ္သည္။ လူသူမ်ားစြာ ေပါက္ေရာက္ျခင္းမ႐ွိပဲ သမုဒၵရာအလယ္ေခါင္၌ ထီးတည္း႐ွိေနသည့္ သဘာဝကၽြန္းစုျဖစ္ရာ သဘာဝတၳပညာ႐ွင္ လူငယ္ ဒါဝင္အတြက္ စိတ္လႈပ္႐ွားစရာ ခရီးျဖစ္သည္။ ဂါလာပါးဂို႔စ္ကၽြန္းစုသည္ ကၽြန္းႀကီး ေျခာက္ကၽြန္းႏွင့္ ေျမာက္မ်ားစြာေသာ ကၽြန္းေလးမ်ားစြာ ပါ႐ွိသည့္ ကၽြန္းစုျဖစ္သည္။ ကၽြန္းစုကို ေျမတိုင္းေလ့လာရန္ စက္တင္ဘာ၁၅ရက္မွ ေအာက္တိုဘာ ၂ဝရက္ေန႔အထိ ဘီဂယ္သည္ ကၽြန္းစု၌ ႐ွိေနခဲ့သည္။ သို႔ျဖစ္၍ ဒါဝင္အတြက္ ကၽြန္းကို ေလ့လာရန္ အခ်ိန္ေကာင္းစြာ ရ႐ွိခဲ့သည္။ 

ပံု - ဂါလာပါးဂို႔စ္ကၽြန္းစု

ေဒသခံမ်ားႏွင့္အတူ ဒါဝင္ကိုယ္တိုင္လည္း သတိျပဳမိသည္မွာ ကၽြန္းအသီးသီး၌ ကြဲျပားသည့္ တိရစာၦန္အမ်ိဳးမ်ိဳး ေနထိုင္ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာဆိုလွ်င္ ခ်ားစ္ကၽြန္းႏွင့္ ၎အနီး႐ွိ ဟုဒ္ကၽြန္းတို႔၌ ေနထိုင္သည့္ ကုန္းလိပ္သည္ ျမင္းကုန္းႏွီးသဏၭာန္႐ွိေသာ အခြံမ်ိဳး ပိုင္ဆိုင္သည္။ ဂ်ိမ္းစ္ကၽြန္းမွ ကုန္းလိပ္မ်ားမူ ပို၍လံုးဝိုင္းၿပီး နက္ေမွာင္ေသာ အခြံမ်ိဳး ႐ွိေနေၾကာင္း ဒါဝင္က မွတ္ခ်က္ျပဳသည္။ နယ္ေျမအေရးပိုင္ မစၥတာ ေလာ္ဆန္ (Lawson) သည္ လိပ္အခြံကို ၾကည့္၍ မည္သည့္ ကၽြန္းမွရသည့္ လိပ္ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာႏိုင္သည္ဟု ေႂကြးေၾကာ္ခဲ့သည္ဟုလည္း ဆိုသည္။ ကၽြန္းစု၌ ျပန္႔က်ဲေနထိုင္ေသာ အေရာင္စံု၊ ပံုသဏၭာန္စံုလင္သည့္ ငွက္မ်ိဳးႏြယ္ မ်ားစြာသည္လည္း ထိုနည္းလည္းေကာင္းပင္ ကၽြန္းအသီးသီး အလိုက္ ကြဲျပားေၾကာင္း ေတြ႔ရသည္။ ငွက္မ်ားကို နမူနာအျဖစ္ ပစ္ယူခဲ့ေသးသည္။ ဒါဝင္သည္ ထိုအခ်ိန္ကအထိ အဘယ္ေၾကာင့္ ဤသို႔ျဖစ္ရသည္ကို ေကာင္းစြာ နားလည္ျခင္း၊ ဆင္ျခင္ေတြးေတာျခင္း မ႐ွိေသးေပ။ သို႔ေသာ္ ယခင္ေလ့လာမႈမ်ားအရ ပထဝီအေနအထားႏွင့္ သက္႐ွိမ်ိဳးစိတ္တို႔၏ ပ်ံ႕ႏွံ႔တည္႐ွိပံုသည္ ဆက္စပ္မႈ႐ွိေၾကာင္းကိုမူ အၾကမ္းဖ်င္း နားလည္ထားႏိုင္ေကာင္းပါသည္။

ပံု - ဒါဝင္ စုေဆာင္းခဲ့သည့္ ငွက္ပုတီးမ်ား (ႏႈတ္သီးအမ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေနမႈကို အထူးျပဳေရးဆြဲထားသည္)

၁၈၃၆ ဇန္နဝါရီလတြင္ ဘီဂယ္သည္ ၾသစေၾတးလ်သို႔ ေရာက္႐ွိလာသည္။ ဒါဝင္အတြင္ ပထမဆံုး ဘဲတူဖ်ံတူ တိရစာၦန္ကို ေတြ႔ျမင္ရျခင္း ျဖစ္သည္။ ဘဲတူဖ်ံတူသည္လည္း ၾသစေၾတးလ်တြင္သာ ေနထုိင္သည္ျဖစ္ရာ သက္႐ွိပ်ံ႕ႏွံ႔ေနမႈႏွင့္ ပတ္သက္၍ စဥ္းစားဖြယ္ရာျဖစ္သည္။ သမုဒၵရာအလယ္ေခါင္႐ွိ ကၽြန္းမ်ားသို႔ သက္႐ွိမ်ား မည္သို႔ေရာက္လာသနည္း ဟူသည္လည္း စဥ္းစားစရာပင္ျဖစ္သည္။ နမူနာပစၥည္းမ်ားကို အဂၤလန္သို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ေပးပို႔ခဲ့လ်က္ ေမးခြန္းမ်ားစြာျဖင့္ပင္ လိုက္ပါလာခဲ့ရသည္။ ဘီဂယ္သည္ အာဖရိကႏွင့္ ေတာင္အေမရိက၌ ခရီးတေထာက္ နားၿပီးေနာက္ အတၱလန္တိတ္ သမုဒၵရာကို ျပန္ျဖတ္ကာ အဂၤလန္သို႔ ၁၈၃၆ခုႏွစ္ ေအာက္တိုဘာလတြင္ ျပန္လည္ေရာက္႐ွိခဲ့သည္။

တခ်ိန္က မေရရာသည့္ ေကာလိပ္ေက်ာင္းသား ဒါဝင္သည္ သေဘၤာခရီးတစ္ေလွ်ာက္ အၾကမ္းခံႏိုင္ေသာ သဘာဝတၳပညာ႐ွင္ တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာခဲ့ေပသည္။ ၎၏ နမူနာပစၥည္းမ်ားသည္ အဂၤလန္သို႔ ေခ်ာေမာစြာ ေရာက္႐ွိၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ သူသယ္ေဆာင္လာသည့္ ေမးခြန္းမ်ားသည္ နမူနာပစၥည္းမ်ားထက္ ပိုမ်ားေပသည္။ ေနာက္ထပ္ ႏွစ္မ်ားစြာၾကာေအာင္ ေလ့လာသံုးသပ္ခ်က္မ်ား ျပဳလုပ္လ်က္ ဤေမးခြန္းမ်ားကို စူးစမ္းခဲ့သည္။ ရလဒ္အျဖစ္ ‘သဘာဝ၏ ေ႐ြးခ်ယ္မႈေၾကာင့္ ျဖစ္ရေသာ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္’ သီအိုရီတစ္ခုကို ထုတ္ေဖာ္ႏိုင္ခဲ့သည္။ နကၡတၱေဗဒပညာ႐ွင္တို႔၏ ေတြ႔႐ွိခ်က္မ်ားေၾကာင့္ စၾကဝဠာအတြင္း ကၽြႏ္ုပ္တို႔၏ တည္ေနရာကို ပို၍တိက်စြာ သိ႐ွိရသကဲ့သို႔ ၎သီအုိရီသည္ သက္႐ွိေလာကအတြင္း ကၽြႏ္ုပ္တုိ႔ လူသားမ်ိဳးႏြယ္၏ တည္ေနရာကို ေဖာ္က်ဴးျပလိမ့္မည္ ျဖစ္သည္။
 

သီအုိရီ ထုတ္ေဖာ္ျခင္းႏွင့္ စာတမ္းျပဳစုျခင္း

အဂၤလန္သို႔ ျပန္ေရာက္ၿပီးေသာ္ ေအာက္တိုဘာ ၄ ရက္၌ ႐ွ႐ူးဘယ္ရီ ႐ွိ ၎၏အိမ္သို႔ ျပန္သြားၿပီး ေလ့လာမႈစာတမ္းမ်ား စတင္ေရးသားခဲ့သည္။ ၁၈၃၆မွ ၁၈၃၇အတြင္း ကိမ္းဘရစ္၌ ေနထိုင္ၿပီး ၎၏ သေဘာၤခရီးစဥ္မွတ္တမ္းကို ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ထိုအေတာအတြင္း အလုပ္ဖိစီးမႈမ်ားေၾကာင့္ အျပင္းအထန္ ေနမေကာင္းျဖစ္ေသးသည္။ စင္စစ္ သေဘာၤမတက္မီတည္းက ရင္တုန္ေဝဒနာ ခံစားရဖူးသည္။ ဤအေတာအတြင္းမွာ ေနာက္ ႏွစ္၄ဝေက်ာ္ေအာင္ ေမာပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ မူးေဝျခင္း၊ ေအာ့အန္ျခင္း၊ ေလထိုးျခင္း၊ အစာမေၾကျခင္း၊ ရင္တုန္ျခင္း၊ အိပ္မေပ်ာ္ျခင္း၊ စိတ္က်ျခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ိဳးစံုျဖင့္ နာမက်န္းျဖစ္ခဲ့သည္။ ယေန႔ေခတ္ ေဆးပညာျဖင့္ တိက်သည့္ ေရာဂါခြဲျခားမႈ မျပဳလုပ္ႏိုင္ေသာ္လည္း ၎အေနျဖင့္ က်န္းမာေရး ခ်ဴခ်ာေၾကာင္း သိရႏိုင္သည္။ ေရာဂါလကၡဏာမ်ားအရ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားလည္း ပါဝင္ႏိုင္သကဲ့သို႔ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်အမ်ိဳးမ်ိဳး႐ွိေသာ အာ႐ံုေၾကာေရာဂါႏွင့္ မ်ိဳး႐ိုးဗီဇေရာဂါတစ္မ်ိဳးလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေကာင္းသည္။

၁၈၃၇တြင္ လန္ဒန္႐ွိ သိပၸံအသင္းမ်ား၌ ၎၏ ဘူမိေဗဒဆိုင္ရာ ယူဆခ်က္မ်ားကို တင္ျပခဲ့သည္။ ငွက္သုေတသီ ဂၽြန္ဂိုးလ္ (John Gould) မွ ဒါဝင္၏ ငွက္နမူနာမ်ားကို ျပသခဲ့ၿပီး၊ ငွက္ပုတီးမ်ိဳးစိတ္ အသစ္ ၁၂ခုျဖစ္ေၾကာင္း အသိေပးခဲ့သည္။ ဇူလိုင္လ၌ ဒါဝင္က မ်ိဳးစိတ္မ်ား ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈ အယူအဆအတြက္ ပထမဆံုး မွတ္စုစာအုပ္ ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ဤမွတ္စု၌ သက္႐ွိမ်ိဳးစိတ္တစ္ခုမွ တစ္ခုသို႔ ေျပာင္းလဲႏိုင္ေၾကာင္း စတင္စဥ္းစားခဲ့သည္။ ၁၈၃၈၌ သဘာဝသမိုင္းႏွင့္ ဘူမိေဗဒဆိုင္ရာ ေခါင္းစဥ္မ်ားစြာ၌ ျပင္းထန္စြာ အလုပ္လုပ္ခဲ့သည္။ ေသာမတ္ ေမာလတပ္စ္ (Thomas Maltus) ၏ လူဦးေရ၏ နိယာမ (Principle of Population) ဟူေသာ ေဆာင္းပါးကို အေပ်ာ္ဖတ္ျဖစ္ခဲ့သည္။ အမွတ္တမဲ့ ဖတ္႐ႈခဲ့သည့္ ၎ေဆာင္းပါးမွတဆင့္ သဘာဝ၏ ကပ္အႏၲရာယ္မ်ားသည္ သက္႐ွိမ်ား၏ ဦးေရတိုးပြားမႈကို ကန္႔သတ္ေနႏိုင္ေၾကာင္း အေတြးအျမင္သစ္ ရ႐ွိခဲ့သည္။ ၎သည္ ေနာင္ဖြံ႔ၿဖိဳးလာမည့္ သဘာဝ၏ေ႐ြးခ်ယ္မႈ အယူအဆအတြက္ အေျခခံျဖစ္ခဲ့ေလသည္။

၁၈၃၉တြင္ ၎၏ ဝမ္းကြဲျဖစ္ေသာ အီမာ ဝက္ခ္ဝုဒ္ (Emma Wedgwood) ႏွင့္ လက္ထပ္ခဲ့သည္။ ၎ႏွင့္ အမ္မာမွ ေနာင္အခါ သားသမီး ဆယ္ဦးအထိ ထြန္းကားခဲ့သည္။ ခရီးသြားမွတ္တမ္းကို ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ထိုႏွစ္၌ပင္ ေတာ္ဝင္သိပၸံအသင္း၏ အသင္းဝင္တစ္ဦးအျဖစ္ ေ႐ြးခ်ယ္ခံရသည္။ တဖက္၌လည္း တိရစာၦန္မ်ား ေ႐ြးခ်ယ္သားေဖာက္မႈကို စတင္ေလ့လာခဲ့သည္။ ၎၏ ေလ့လာစမ္းသပ္မႈမ်ားႏွင့္ စာတမ္းေရးသားရန္အတြက္ ေအးခ်မ္းသည့္ ပတ္ဝန္းက်င္လိုအပ္ေပသည္။ ၁၈၄၂တြင္ ကန္႔ နယ္ (Kent) ႐ွိ Down House အိမ္သို႔ ေ႐ႊ႕ေျပာင္းခဲ့သည္။ သက္႐ွိမ်ိဳးစိတ္တို႔သည္ တစ္မ်ိဳးမွ ေနာက္မ်ိဳးႏြယ္မ်ားစြာ ခြဲထြက္ဆင္းသက္ရာ၌ အနည္းငယ္စီ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲသြားႏိုင္ေၾကာင္း စဥ္းစားခဲ့သည္။ ယင္းသည္ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဆင္းသက္ျခင္း (Descent with Modification) ဟု ထင္႐ွားသည့္ အယူအဆတစ္ခုျဖစ္သည္။  

ပံု - ဒါဝင္ေ႐ႊ႕ေျပာင္းခဲ့သည့္ Down House ၊ ၎ေနအိမ္သည္ ဒါဝင္၏ ေလ့လာစမ္းသပ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ရာ၊ ၎၏ အေတြးအျမင္မ်ားကို စာအုပ္စာတမ္းမ်ားအျဖစ္ ေရးသားျပဳစုခဲ့ေသာ ေနရာ ျဖစ္သည္။ အိမ္နေဘး႐ွိ The Sandwalk ေခၚသည့္ ေျမလမ္းေလးသည္ သိပၸံပညာ႐ွင္ႀကီး စဥ္းစားခန္းဝင္ရာ ျဖစ္သည္။

၁၈၄၆၌ Barnacle ေခၚသည့္ ေက်ာက္ေဆာင္၌ တြယ္ကပ္ေနထိုင္သည့္ ခ႐ုတို႔ကို စတင္ေလ့လာခဲ့သည္။ ၎ခ႐ုမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ ႐ုပ္ႂကြင္းမ်ားမွ အစ ၎တို႔၏ မ်ိဳးပြားပံုအဆံုး ေလ့လာခဲ့သည္။ ၁၈၅၁မွ ၁၈၅၄အထိ ၎ႏွင့္ ပတ္သက္၍ စာတမ္းထုတ္ေဝမႈမ်ား အႀကိမ္ႀကိမ္ျပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ၁၈၅၆ခုႏွစ္တြင္မွ ခ်ားစ္လိုင္ယယ္၏ အႀကံေပးခ်က္အရ သဘာဝ၏ေ႐ြးခ်ယ္မႈ (Natural Selection) အယူအဆႏွင့္ ပတ္သက္၍ စာအုပ္ႀကီး ေရးသားရန္ စတင္ျပင္ဆင္ခဲ့သည္။ ၁၈၅၇တစ္ႏွစ္လံုးကို စာအုပ္အတြက္ အခ်ိန္ေပးခဲ့သည္။ ႏွစ္႐ွည္လမ်ား စုေဆာင္းထားသည့္ နမူနာပစၥည္းမ်ား၊ အေထာက္အထားမ်ားႏွင့္ စုေဆာင္းထားသည့္ ႐ွင္းျပခ်က္ အယူအဆမ်ားကို စာအုပ္အျဖစ္ စီစဥ္ေျပာင္းလဲရန္မွာ မ်ားစြာ မခက္လွေပ။

ေဘာ္နီယိုကၽြန္းတြင္ ေနထိုင္သည့္ အယ္လဖရက္ ရပ္ဆဲလ္ ေဝါေလ့စ္ (Alfred Russel Wallace) ဆိုသူသည္ ဒါဝင္၏ မိတ္ေဆြတစ္ဦးျဖစ္သည္။ ၎က အစဥ္သျဖင့္ ဒါဝင္အား လိုအပ္မည့္ တိရစာၦန္ႏွင့္ အပင္နမူနာ ေထာက္ပံ့ေပးေနသူျဖစ္သည္။ ၁၈၅၄ခုႏွစ္၌ ေဝါေလ့စ္ထံမွာ သိပၸံစာတမ္းတစ္စံု လက္ခံရ႐ွိခဲ့သည္။ ၎၏အယူအဆမ်ားႏွင့္ မ်ားစြာ ဆင္တူေနသည္ကို ေတြ႔ရေသာ္ အားတက္လာၿပီး သူတို႔ႏွစ္ဦးလံုး၏ စာတမ္းမ်ားကို ၁၈၅၈ခုႏွစ္ ဇူလိုင္လ ၁ရက္ေန႔၌ အဂၤလန္ႏိုင္ငံ ေတာ္ဝင္သိပၸံအဖြဲ႔အစည္းကို တင္ျပခဲ့သည္။ တင္ျပေသာအေၾကာင္းအရာမ်ား၌ သက္႐ွိတို႔ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲျခင္းႏွင့္ သဘာဝတရား၏ ေ႐ြးခ်ယ္႐ွင္သန္မႈ အေၾကာင္းတို႔ ပါ႐ွိၾကသည္။

၁၈၅၉တြင္မူ ၎၏ စာအုပ္ကို ‘သဘာဝ၏ ေ႐ြးခ်ယ္မႈအရ မ်ိဳးစိတ္တို႔၏ မူလအစ’ (On the Origin of Species by means of Natural Selection) သို႔မဟုတ္၊ ဘဝအတြက္႐ုန္းကန္မႈ၌ အသာေပးသည့္မ်ိဳးႏြယ္မ်ား၏ ႐ွင္က်န္မႈ (Preservation of Favoured Races in the Struggle for Life)  ဟု နာမည္ျဖင့္ ႏိုဝင္ဘာလ ၂၄ရက္ေန႔၌ ၎ႏွင့္ အႀကိမ္ႀကိမ္ အလုပ္လုပ္ဖူးေသာ စာအုပ္ထုတ္ေဝသူ ဂၽြန္မူေရး (John Murray) ျဖင့္ ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ၎၏ စာအုပ္သည္ မထင္မွတ္ပဲ မ်ားစြာ လူသိမ်ား ထင္႐ွားခဲ့သည္။ ၁၈၆ဝ၌ သစ္ခြပန္းပင္မ်ားကို မ်ိဳးစပ္စိုက္ပ်ိဳးမႈမွ တဆင့္ ေ႐ြးခ်ယ္သားေဖာက္ျခင္းႏွင့္ သဘာဝ၏ ေ႐ြးခ်ယ္မႈကို အေသးစိတ္ ႏိႈင္းယွဥ္ေလ့လာခဲ့သည္။ ေနာက္ထပ္ ခုနစ္ႏွစ္အတြင္း ၎ေလ့လာမႈအတြက္ အခ်ိန္ေပးခဲ့သည္။ သက္ဆိုင္ရာ စာအုပ္စာတမ္းမ်ား ထုတ္ေဝခဲ့သည္။

ထို႔အျပင္ ထုတ္ေဝခဲ့ၿပီးေသာ မ်ိဳးစိတ္တို႔၏မူလအစ စာအုပ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍လည္း မ်ားစြာေသာ တုံ႔ျပန္ေဝဖန္မႈမ်ား ႐ွိခဲ့ေပသည္။ သက္႐ွိမ်ိဳးစိတ္မ်ားသည္ သဘာဝအတုိင္း ခြဲထြက္ျဖစ္ထြန္းေၾကာင္း ႐ွင္းျပခ်က္ျဖစ္သျဖင့္ ထိုေခတ္ကာလက က်ယ္ျပန္႔စြာ ယံုၾကည္ထားသည့္ မ်ိဳးစိတ္တစ္ခုခ်င္းစီကို သီးျခားစီ ဖန္ဆင္းေၾကာင္း ယံုၾကည္မႈႏွင့္ ၿငိစြန္းေပသည္။ အတိုက္အခံ သိပၸံပညာ႐ွင္ႏွင့္ သာသနာအဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ အထူးသျဖင့္ ေဝဖန္ခဲ့သည္။ ၎ေဝဖန္မႈမ်ားကို တုံ႔ျပန္ရန္လည္း ျပင္ဆင္ ျဖည့္စြက္ခ်က္မ်ား ျပဳလုပ္ၿပီး အႀကိမ္ႀကိမ္ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေဝခဲ့ေသးသည္။ ၎၏ သဘာဝတၳပညာ႐ွင္ မိတ္ေဆြမ်ား ျဖစ္ေသာ ဂ်ိဳးဆက္ဖ္ ဟြတ္ကာ (Joseph Hooker) ႏွင့္ ေသာမတ္ ဟက္စေလ (Thomas Huxley) တို႔ကလည္း ဒါဝင္၏ သီအိုရီဖက္မွ ရပ္တည္ကာ ေဝဖန္ေမးခြန္းမ်ားကို တံု႔ျပန္ေပးၾကသည္။

၁၈၆၄တြင္မူ ဒါဝင္သည္ သဘာဝတၳပညာ၌ ၎၏ ေဆာင္႐ြက္ခ်က္မ်ားအတြက္ လန္ဒန္ေတာ္ဝင္အသင္းမွ အျမင့္ဆံုးသိပၸံဘြဲ႔ ျဖစ္သည့္ Copley Medal ကို ခ်ီးျမွင့္ခံရသည္။ မ်ိဳးစိတ္မ်ား၏မူလအစ ေနာက္၌ ‘လူသား၏ ဆင္းသက္ရာ’ (The Descent of Man) ဟူေသာ စာအုပ္ကို စတင္ေရးသားသည္။ ၎က လူသားမ်ိဳးႏြယ္ႏွင့္ ပ႐ိုင္းမိတ္ မ်ိဳးႏြယ္တို႔၏ ျပင္ပ႐ုပ္သြင္ႏွင့္ အျပဳအမူဆိုင္ရာ ဆက္ႏြယ္မႈအရ လူသား၏ ဇာစ္ျမစ္ကို ပ႐ိုင္းမိတ္မ်ိဳးႏြယ္မွ ဆင္းသက္မည္ဟု ေဆြးေႏြးတင္ျပထားသည္။ ဤစာအုပ္သည္ မ်ိဳးစိတ္တို႔၏မူလအစ ထက္ပင္ပို၍ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ စာအုပ္ျဖစ္ေပသည္။ ၁၈၇၁တြင္ ၎စာအုပ္ကို စတင္ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ ၁၈၇၂တြင္ ‘လူႏွင့္ တိရစာၦန္တို႔၌ စိတ္ခံစားမႈ ေဖာ္ျပပံု’ (The Expression of the Emotions in Man and Animals) ကို ေရးသားထုတ္ေဝခဲ့သည္။

 

ပံု - ဒါဝင္၏ ေက်ာ္ၾကားေသာ စာအုပ္ႏွစ္အုပ္။ (ဝဲ) မ်ိဳးစိတ္တို႔၏မူလအစ (ယာ) လူသား၏ဆင္းသက္ရာ

၎၏ မ်ိဳးစိတ္အသစ္ ဆင့္ကဲခြဲထြက္ေျပာင္းလဲမႈ အယူအဆသည္ မ်ားစြာ ထင္႐ွားၿပီး ၎ကိုယ္တိုင္လည္း အလြန္ထင္႐ွားသည့္ ဇီဝေဗဒပညာ႐ွင္ ျဖစ္ခဲ့ေလသည္။ ၎၏ေနာက္ပိုင္းႏွစ္မ်ား၌ သစ္ခြ၊ ႏြယ္ပင္ႏွင့္ အင္းဆက္စားသည့္ ႐ွားပါးအပင္မ်ားကို ေလ့လာခဲ့သည္။ အခါအားေလ်ာ္စြာ ၎၏ စာအုပ္မ်ားအတြက္ ျဖည့္စြက္ျပင္ဆက္ခ်က္မ်ား ထုတ္ေဝခဲ့သည္။ အသက္ ၆၇ႏွစ္တြင္မူ ကိုယ္တိုင္ေရး ဘဝမွတ္တမ္းစာအုပ္ကို ေရးသားခဲ့သည္။ တိရစာၦန္မ်ားႏွင့္ သိပၸံစမ္းသပ္ခ်က္မ်ား ျပဳလုပ္ခြင့္ ရ႐ွိရန္ ဇီဝေဗဒ သုေတသီတို႔၏ အခြင့္အေရးအတြက္ ခုခံေျပာဆိုေပးခ့ဲသည္။

၁၈၈၂ခုႏွစ္ ဧၿပီလ ၁၉ရက္ေန႔၌ ႏွလံုးေရာဂါျဖင့္ အသက္ ၇၃ႏွစ္တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ့သည္။ ၎သည္လည္း ႏွစ္႐ွည္လမ်ား ၾကာေညာင္းၿပီ ျဖစ္ေသာ ေရာဂါ၏ အက်ိဳးဆက္တစ္ခုလည္း ျဖစ္ႏိုင္ေပသည္။ ၁၈၈၂ခုႏွစ္၊ အသက္၇၃ႏွစ္အ႐ြယ္၌ ကြယ္လြန္ခဲ့ၿပီး အျခားထင္႐ွားေက်ာ္ေဇာသည့္ အဂၤလိပ္ သိပၸံပညာ႐ွင္မ်ားနည္းတူ ဝက္စမင္စတာ ဘုရားေက်ာင္း (Westminster Abbey) ၌ အမ်ိဳးသားသူရဲေကာင္းတစ္ေယာက္အျဖစ္ ဇာပနာပြဲျပဳလုပ္ ဂုဏ္ျပဳလ်က္ ျမွဳပ္ႏွံထားသည္။

ပံု - ဝက္စမင္စတာ ဘုရားေက်ာင္း႐ွိ ဒါဝင္အတြက္ အထိမ္းအမွတ္ ေက်ာက္ဖ်ာ။

 

ဒါဝင္ ခ်န္ရစ္သည့္ အေမြ

ဒါဝင္သည္ ၎၏ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမႈအယူအဆကို သီအိုရီအျဖစ္ မဟုတ္လွ်င္ေသာ္မွ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမႈျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း သိပၸံအခ်က္အလက္ ကိုမူ ပညာ႐ွင္မ်ားစြာ လက္ခံေအာင္ တင္ျပထုတ္ေဖာ္သြားႏိုင္ခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္ ၎၏ အယူအဆ၌ သက္႐ွိတို႔၏ မ်ိဳး႐ိုးဆက္ခံပံုကို မ႐ွင္းျပထားေပ။ အဂၤလန္၏ တဖက္ကမ္း ဥေရာပတိုက္ ၾသစႀတီးယားျပည္တြင္ ေခတ္ၿပိဳင္ေနထိုင္သည့္ ဂရီေဂါ မန္ဒဲလ္ (Gregor Mendel) ေခၚသည့္ ဘုန္းေတာ္ႀကီး သဘာဝတၱပညာ႐ွင္တစ္ဦး ႐ွိခဲ့သည္။ ၎က သူ၏ ပဲပင္မ်ား၏ မ်ိဳး႐ိုးဆက္ခံမႈအေၾကာင္း ေလ့လာထားေသာ စာတမ္းတြင္ မ်ိဳး႐ိုးဆက္ခံပံု၏ အေျခခံအယူအဆမ်ားကို တင္ျပထားခဲ့သည္။ သို႔ေသာ္မည္သူမွ် ၎၏ စာတမ္းကို သတိမျပဳမိေပ။ ဒါဝင္၏ အယူအဆသည္ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ေမွးမွိန္က်န္ရစ္ခဲ့သည္။ သို႔တည္းမဟုတ္ ၎၏ ေတာ္သူဘဝထူေရး (Survival of the Fittest) အယူအဆအေပၚ ႏုိင္ငံေရးသမားမ်ား၏ အလြဲသံုးစားျပဳလုပ္မႈကို ခံရသည္။ ထိုကာလမ်ားအတြင္ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမႈအေၾကာင္းကို သဘာဝ၏ ေ႐ြးခ်ယ္မႈ မဟုတ္သည့္ အျခားနည္းလမ္းမ်ားျဖင့္ ႐ွင္းျပရန္ ပညာ႐ွင္မ်ားစြာက ႀကိဳးစားခဲ့ၾကသည္။ ဤကာလကို ဒါဝင္ဝါဒ၏ ေနၾကတ္ခ်ိန္ (Eclipse of Darwinism) ဟု တင္စားေခၚေလ့႐ွိၾကသည္။ တစ္ခုသတိခ်ပ္ရန္မွာ ဤကာလသည္ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲျခင္း မ႐ွိေၾကာင္း ျငင္းခံုသည့္ ကာလမဟုတ္ပဲ၊ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲျခင္းကို သဘာဝ၏ ေ႐ြးခ်ယ္မႈမဟုတ္သည့္ အျခားျဖစ္စဥ္တစ္ခုျဖင့္ ျဖစ္ေၾကာင္း ျငင္းခုံသည့္ေခတ္၊ သို႔မဟုတ္ အလြဲသံုးစားျပဳလုပ္သည့္ ေခတ္ျဖစ္သည္။

မန္ဒဲလ္၏ စာတမ္းကို ျပန္လည္ေတြ႔႐ွိၿပီး မ်ိဳး႐ိုးဗီဇပညာရပ္ ထြန္းကားလာေသာအခါ ၁၉၃ဝမွ ၁၉၅ဝဝန္းက်င္ ကာလမ်ားအတြင္း မန္ဒဲလ္၏ မ်ိဳး႐ိုးဆက္ခံမႈ အယူအဆႏွင့္ ဒါဝင္၏ သက္႐ွိမ်ိဳးႏြယ္မ်ား ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမႈ အယူအဆတို႔ကို ေပါင္းစည္းႏိုင္ခဲ့သည္။ ဤေပါင္းစည္းႏိုင္မႈသည္ ဖစ္႐ွာ (Ronald Aylmer Fisher)၊ ဟယ္လဒိန္း (J.B.S. Haldane) ႏွင့္ ႐ိုက္ (Sewall Wright) ဟူသည့္ ပညာ႐ွင္သံုးဦး၏ ထုတ္ေဖာ္ေတြ႔႐ွိခ်က္မ်ား အဓိက ပါဝင္ခဲ့သည္။ ဇီဝေဗဒပညာ႐ွင္မ်ားအၾကား ျဖစ္ေနသည့္ ဝိဝါဒကြဲလြဲမႈမ်ားသည္ ဤေနရာ၌ အဆံုးသတ္ခဲ့ေပသည္။ ၎ကို ေခတ္သစ္ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ ဝါဒေပါင္းစည္းမႈ (Modern Evolutionary Synthesis) ဟုေခၚသည္။ ဤဝါဒသစ္အရ သဘာဝ၏ ေ႐ြးခ်ယ္မႈသည္ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲျခင္း၏ အဓိကက်ေသာ သဘာဝျဖစ္စဥ္တစ္ရပ္ ျဖစ္သည္ဟု အဆိုျပဳထားသည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္ Modern Synthesis သည္ ဇီဝေဗဒႏွင့္ ဆင့္ကဲေျပာင္းလဲမႈဘာသာရပ္၏ အေျခခံယူဆခ်က္တစ္ရပ္ အျဖစ္ တိုးတက္လာခဲ့ေပသည္။ တနည္းအားျဖင့္ဆိုရလွ်င္ ခ်ားစ္ဒါဝင္သည္ ယေန႔ေခတ္ ဇီဝေဗဒပညာ၏ အေရးအႀကီးဆံုး သီအိုရီတစ္ခုကို ထုတ္ေဖာ္ခဲ့သူ ျဖစ္သည္။ ယခင္က သဘာဝတၳပညာသာ ႐ွိခဲ့ရာမွ သိပၸံနည္းက် ျပည့္ဝစြာ ေလ့လာသည့္ ဇီဝေဗဒပညာရပ္အျဖစ္ ေျပာင္းလဲလာေအာင္ စြမ္းေဆာင္ေပးခဲ့သူလည္း ျဖစ္ေပသည္။
 

~ ေက်ာ္စြာလင္း
 

Reference:
Wikipedia
aboutdarwin.com
darwinsgalapagos.com